चिनियाँ अधिकारीले नरसंहार गरेकोविरुद्ध उइगर मुस्लिमद्वारा टर्कीमा उजुरी

इस्तानबुल । चीनको उइगर मुस्लिम जातीय समूहका १९ व्यक्तिले टर्कीको इस्तानबुलस्थित अभियोजक कार्यालयमा चिनियाँ अधिकारीहरू विरुद्ध नरसंहार, यातना, बलात्कार र मानवता विरुद्धको अपराध गरेको आरोपमा उजुरी दायर गराएका छन् ।

वकिल गुल्डेन सोनमेजले भन्नुभयो, ‘यो आवश्यक थियो किनभने अन्तर्राष्ट्रिय निकायहरूले चिनियाँ अधिकारीहरू विरुद्ध कारबाही गरेका थिएन, जसलाई २०१६ यता सिविरहरूमा करिब १० लाख उइगर र अन्य मुख्य रूपमा मुस्लिम अल्पसंख्यकहरूलाई थुनेर जबरजस्ती श्रम शोषण गरेको आरोप लगाइएको थियो ।’

चीनले सुरुमा सिविरहरूको अस्तित्वलाई अस्वीकार ग¥यो, तर पछि उनीहरू व्यावसायिक केन्द्रहरू हुन् र चरमपन्थविरुद्ध लड्न डिजाइन गरिएको बताइएको थियो । यसले दुरव्यवहारको सबै आरोपहरू अस्वीकार गर्दछ ।

लगभग ५०,००० उइघुरहरू जोसँग टर्कीहरूले जातीय, धार्मिक र भाषिक सम्बन्धहरू साझा गर्छन् – टर्कीमा बसोबास गर्ने विश्वास गरिन्छ, जुन मध्य एशिया बाहिरको सबैभन्दा ठूलो उइगर डायस्पोरा हो ।

उजुरी इस्तानबुल प्रमुख अभियोजकको कार्यालयमा दायर गरिएको छ । टर्कीमा चिनियाँ दूतावास र अभियोजकको कार्यालयले टिप्पणीको लागि अनुरोधकलाई तुरुन्तै प्रतिक्रिया दिएन । ‘अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतले यो मुद्दा पहिले नै सुरु गरिसक्नु पर्दथियो, तर चीन (संयुक्त राष्ट्र) सुरक्षा परिषद्को सदस्य हो र यो गतिशीलताभित्र सम्भव देखिदैन,’ सोनमेजले शहरको मुख्य अदालत बाहिर भन्नुभयो ।

वकिलको वरिपरि बेपत्ता परिवारका सदस्यहरूको तस्बिर र चिनियाँ अधिकारीहरूलाई कारबाही गर्न आह्वान गर्ने संकेतहरू बोकेका ५० भन्दा बढी व्यक्ति थिए । केहीले पूर्वी तुर्कस्तानको स्वतन्त्रता आन्दोलनको नीलो र सेतो झण्डा फहराए, बेइजिङले आफ्नो सुदूरपश्चिमी क्षेत्र सिन्जियाङको स्थिरतालाई खतरामा पार्ने समूह बताइएको छ ।

गुनासो ११६ जनासँग सम्बन्धित छ जसलाई उजुरीकर्ताहरूले अझै पनि चीनमा हिरासतमा राखेका छन् र चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका सदस्यहरू, श्रम शिविरहरूमा निर्देशकहरू र अधिकारीहरू सहित ११२ जना विरुद्ध मुद्दा दायर गरिएको छ ।

‘टर्की कानूनले विश्वव्यापी अधिकार क्षेत्रलाई मान्यता दिन्छ । यातना, नरसंहार, बलात्कार र मानवता विरुद्धको अपराधलाई टर्कीको अदालतमा मुद्दा चलाउन सकिन्छ र अपराधीहरूलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन सकिन्छ,” सोनमेजले भन्नुभयो।

बहिनीलाई बचाइदिन अनुरोध

आपराधिक उजुरी दर्ता गर्नेहरू मध्ये एक मेदिनी नाजिमीले बताउनुभयो, ‘बहिनीलाई २०१७ मा लगिएको थियो र त्यसपछि कुनै सुनुवाइ भएको छैन ।’ बहिनी र म टर्कीका नागरिक भएकाले सरकारलाई बहिनीको ज्यान बचाइदिन उहाँले याचना गर्नुभयो ।

दुई राष्ट्रले सुपुर्दगी सन्धि गरेपछि टर्कीमा बसोबास गर्ने केही उइगरहरूले चीनप्रति अहंकाराको दृष्टिकोणको आलोचना गरेका छन् । टर्कीका विदेशमन्त्रीले मार्चमा भन्नुभयो कि यो सम्झौता अन्काराले अन्य राज्यहरूसँग गरेको जस्तै थियो र यसले उइघुरहरूलाई चीनमा फिर्ता पठाउने कुरालाई अस्वीकार गर्यो ।

केही टर्कीका विपक्षी नेताहरूले सरकारले चीनसँगको अन्य स्वार्थको पक्षमा उइघुर अधिकारहरूलाई बेवास्ता गरेको आरोप लगाएका छन्, जसलाई सरकारले अस्वीकार गरेको छ । राष्ट्रपति तैयप एर्दोगानले जुलाईमा आफ्ना चिनियाँ समकक्षी सी जिनपिङलाई उइगर मुस्लिमहरू “चीनका समान नागरिक” का रूपमा शान्तिमा बस्नु टर्कीका लागि महत्त्वपूर्ण भएको बताए, तर टर्कीले चीनको राष्ट्रिय सार्वभौमसत्ताको सम्मान गरेको बताउनुभयो ।

संयुक्त राष्ट्रका विज्ञहरू र अधिकार समूहहरूको अनुमान छ कि मुख्यतया उइघुर र अन्य मुस्लिम अल्पसंख्यकहरूका १० लाख भन्दा बढी मानिसहरूलाई हालैका वर्षहरूमा सिनजियाङको शिविरहरूमा हिरासतमा राखिएको छ ।

अन्तरराष्ट्रिय समाचार एजेन्सी रोयटरको सहयोगमा

Back to top button